جدول جو
جدول جو

معنی قاضی خانی - جستجوی لغت در جدول جو

قاضی خانی
دهی است از دهستان شیروان بخش شیروان چرداول شهرستان ایلام، در 48000گزی جنوب خاور چرداول و کنار راه مالرو شیروان به مهران واقع و کوهستانی و سردسیر است، 250 تن سکنه دارد، آب آن از چشمه و محصول آن غلات، ذرت، لبنیات و شغل اهالی زراعت و گله داری است، (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5)
لغت نامه دهخدا

پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما

دهی است از دهستان تیلکوه بخش دیواندرۀ شهرستان سنندج است، در 52000گزی شمال باختر دیواندره و 7000 گزی شمال شوسۀ دیواندره به سقز واقع و کوهستانی و سردسیر است، 96 تن سکنه دارد، آب آن از چشمه و محصول آن غلات و توتون و انگور و گردو و لبنیات و شغل اهالی زراعت و گله داری است، راه مالرو دارد، (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5)
لغت نامه دهخدا
فخرالدین ابوالمحاسن حسن بن منصور ابوالقاسم محمود بن عبدالعزیز اوزجندی انصاری، مکنی به ابویوسف از دانشمندان و در مذهب خود فتاوای مشهوری دارد، وی پیشوائی بزرگ و دریائی ژرف بود، در دقائق معانی غور داشت، نزد امام شمس الائمه محمد بن عبدالسّتار کردی فقه را فراگرفت و از حسن بن علی مرغینانی کبیربن ماره و جز ایشان علوم خود را اخذ کرد، فتاوای او در چهار مجلد فراهم شده و نزد فقیهان بزرگ مورد اعتماد است، از تألیفات اوست: 1 - فتاوی قاضی خان در فقه حنفی، در این کتاب پاره ای از مسائل عامه البلوی را که مورد نیاز روزانه است و کارهای روزمره مردم بر محور آنها دور میزند ذکر کرده است، و آن را به ترتیب کتابهای فقهی و اصولی معروف نزد علماء و دانشمندان مرتب کرده و در چهار جزء فراهم آورده است، این کتاب در کلکته به سال 1835 میلادی / 1251 هجری قمری چاپ سنگی شده و نیزدر حاشیۀ فتاوای سراجی چاپ شده است، (معجم المطبوعات ج 2 ستون 1487 و 1488) (الاعلام زرکلی ج 2 ص 238)
محمد دهار از اجداد قطب الدین مکی است، او راست: کتاب ادات الفضلاء و آن را در سال 823 هجری قمری برای قدری خان تألیف کرده این کتاب در لغات فارسی و اصطلاحات شعر است، دیگر دستور الاخوان که لغت عربی به فارسی است، (فرهنگنامۀ عربی به فارسی منزوی صص 169 - 71)
لغت نامه دهخدا
ده کوچکی است از دهستان خبر بخش بافت شهرستان سیرجان واقع در 70 هزارگزی جنوب باختری بافت سر راه فرعی خبر به دشت بر، 15 تن سکنه دارد، (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 8)
لغت نامه دهخدا
(سِ مِ)
ابن صلاح الدین الخانی (1028- 1109 هجری قمری / 1619- 1697 میلادی) یکی از دانشمندان متصوف و از مردم حلب است. وی به عراق و حجاز و ترکیه سفر کرد و به حلب برگشت و تا هنگام مرگ متصدی منصب افتاء بود. تألیفاتی دارد و از اوست: 1- السیر والسلوک الی ملک الملوک، چاپی. 2- تصوف. 3- شرح علی الجزریه، در تجوید. 4- رساله فی المنطق. کتابهای اخیر خطی است. رجوع به سلک الدرر ج 4 ص 9 و اعلام النبلاء ج 6 ص 416 والاعلام زرکلی چ 2 ج 6 ص 11 شود
لغت نامه دهخدا
(عَ)
محمود بن احمد بن موسی حنفی عینی، مکنی به ابومحمد و ملقب به بدرالدین و فاضل عینی. از متبحرین فقهای حنفی است. وی فقیهی است لغوی نحوی وواقف بر دقائق امور و عارف بحقائق علوم که قاضی القضاه دیار مصر بود و نزدیک جامع ازهر یک مدرسه و یک کتابخانه تأسیس نمود و کتابهای خود را وقف آن مدرسه کرد. تألیفاتی دارد. او راست: 1- تاریخ البدر فی اوصاف اهل العصر که در حدود ده مجلد بوده و از اول خلقت شروع کرد و حوادث و وفیات هر سال را به ترتیب سال مینگارد. مخفی نماند که عینی سه فقره کتاب در تاریخ تألیف کرده که هر سه بتاریخ عینی معروف هستند یکی مختصر و آن سه جلد است و دیگر تاریخ عینی صغیر که همین تاریخ البدر است. سیمی یکی تاریخ عینی کبیر موسوم به عقد الجمان فی تاریخ اهل الزمان و این در نوزده مجلد است و نسخۀ خطی آن در 24 جزء در کتاب خانه بایزید در استانبول و بعضی از اجزاء آن نیز در دارالکتب المصریه موجود است، و مؤلف ریحانه الادب آرد: در دو جائی دیدم که تاریخ مکمل شصت جلدی را نیز بدو نسبت داده اند و آن ظاهراً همین عقد الجمان است و شمارۀ مجلد هم البته به اختلاف کتابت نسخه های کتب مختلف میشود. 2 و 3- تاریخ مختصر و تاریخ مکمّل که بدانها اشاره شد. 4- رمز الحقایق فی شرح کنزالدقائق که کتاب کنزالدقائق ابوالبرکات عبدالله بن احمد نسفی را که در فقه حنفی است شرح کرده. 5- شرح درر البحار فی الفروع در فقه حنفی. 6 و 7- شرح شواهد صغیر و شرح شواهد کبیر، و اینها دو فقره شرح است بر شواهد شروح الفیۀ ابن مالک و در کشف الظنون آمده است: الشواهد الصغری والکبری تألیف محمود بن احمد عینی و نام اصلی شواهد کبری، المقاصد النحویه فی شرح شواهد شروح الالفیه و نام اصلی شواهد صغری فرائد القلائد است و در مصر چاپ شده است. 8- عمده القاری در شرح صحیح بخاری. 9- شرح معانی الاّثار. 10- طبقات الحنفیه. 11- طبقات الشعرا. 12- عمده القاری فی شرح صحیح البخاری. وی به سال 855 در 94سالگی در مصر وفات یافت و در مدرسه ای که خود بنا کرده بود مدفون گردید و اینکه تاریخ وفات او در قاموس الاعلام 762 هجری قمری ضبط شده اشتباه ولادت به وفات است، زیرا موافق آنچه در روضات و غیره تصریح کرده اند ولادت او به سال 762 هجری قمری بوده است. (روضات ص 754) (هدیه الاحباب ص 205) (لغات تاریخیه و جغرافیه ج 5 ص 98) (قاموس الاعلام ترکی ج 5 ص 3233) (ریحانه الادب ج 3 ص 146)
لغت نامه دهخدا
(سَ)
علی بن اسماعیل بن شرف الدین ابراهیم بن حیارۀ یمنی مالکی، مکنی به ابوالحسن و ملقب به شرف الدین. ادیب نحوی، شاعر مشهور الاصاله و معروف العداله است. وی از سلفی و نظائر او روایت کند. دیوانی داشته و کتاب نظم الدر فی نقد الشعر از اوست. او در آخر عمر نابینا شد و به سال 632 هجری قمری در 78سالگی در قاهره وفات یافت. (کشف الظنون) (روضات ص 493) (ریحانه الادب ج 2 ص 172)
لغت نامه دهخدا
ابن قاضی مسعود از شعرا و دانشمندان است که دراکثر علوم تسلط داشت، وی سفری به هندوستان کرد و ازعنایات اکبرشاه برخورداری یافت، این بیت او راست:
بر من شب هجران تو رحم است که چون شمع
میسوزم و جان میدهم و چاره ندارم،
(از قاموس الاعلام ترکی)
لغت نامه دهخدا
(دَ / دَوْ وا)
محمد بن اسعد یا سعدالدین اسعد کازرونی دوانی صدیقی یاخود نامش محمد اسعد پسر سعدالدین اسعد است. عبارات ارباب تراجم در این زمینه مختلف و قول نخستین مشهورتر است، وی حکیمی است کامل، متکلمی است فاضل، محققی است مدقق، شاعری است ماهر، منطقی است که در تمام علوم متداول خصوصاً در عقلیات تقدم داشته و مرجع استفادۀ افاضل روم و خراسان و ترکستان بوده و از مشاهیر علماء و حکمای عهد سلطان ابوسعید تیموری و به علامۀ دوانی مشهور است. ولی مدتی متصدی قضاء فارس بوده و نسبش به ابوبکر خلیفه موصول و از احفاد محمد بن ابی بکر است. در بدایت حال شافعی مذهب بود و عاقبت شیعه گردید. و بعضی از اشعار و تألیفات او نیز دلیل صریح همین موضوع است. بیش از صد تألیف برای وی شمرده اند، او راست: 1- اثبات الواجب، الجدید. 2- اثبات الواجب، القدیم. این کتاب را به نام سلطان محمد فاتح متوفی به سال 886 هجری قمری تألیف نموده است. 3- اخلاق جلالی و نام این کتاب لوامع الاشراق فی مکارم الاخلاق است. 4- استکاکات الحروف و طبایعها و اعدادها و مایتعلق باعداد الحروف من المسائل الموسومه به ’ارثماطیقی’. 5- افعال العباد. این کتاب به سال 1315 در ضمن مجموعه ای به نام کلمات المحققین چاپ شده است. 6- افعال الله تعالی. 7- انموذج العلوم. این کتاب حاوی تحقیقات رشیق بعضی از مسائل هریک از علوم حدیث و فقه و اصول فقه و طب و تفسیر و کلام و هیئت و هندسه و منطق و ارثماطیقی و بعضی از خلافیات میباشد. 8- الانوار الشافیه. 9- تحفۀروحانی در علم حروف و خواص و اسرار آنها. 10- التصوف والعرفان. 11- تفسیر آیۀ کلوا و اشربوا و لاتسرفواکه آیۀ 29 سورۀ اعراف است. 12- تفسیر سورۀ اخلاص (قل هو الله احد). 13- تفسیر سورۀ جحد (قل یا ایها الکافرون). 14- تنویر المطالع جدید. 15- تنویر المطالعقدیم و این هردو کتاب حاشیه است به حاشیۀ قدیم و جدید میرصدرالدین دشتکی بر شرح مطالع قطب الدین رازی چنانکه تنویر المطالع قدیم حاشیه بر حاشیۀ قدیم دشتکی است. و هر دو حاشیۀ دشتکی متعلق بشرح مطالع قطب الدین رازی است. 16- التوحید. 17- الجبر و الاختیار. 18- حاشیۀ تحریر القواعد المنطقیه فی شرح الشمسیه و این کتاب تحریر همان شرح قطب الدین رازی به شمسیۀ نجم الدین کاتبی است و با چند حاشیه و شرح دیگر در استانبول چاپ شده است. 19- حاشیۀ تهذیب المنطق که به نام شرح تهذیب المنطق و به نام العجاله است و در لکنهو با چند رسالۀ دیگر یک جا چاپ شده است. 20- حاشیۀ جدید بر شرح تجرید قوشچی. 21- حاشیۀ قدیم بر شرح تجرید قوشچی. 22- شرح اجد و این شرح سومی است بر شرح تجرید و الذریعه آن را به نام شرح اجد نامیده و گوید هر دو شرح اجد و جدید در کتاب خانه رضویه موجود است وبنا به نوشته معجم المطبوعات حاشیۀ شرح قوشچی در استانبول چاپ سنگی شده و معلوم نیست که کدام یک از این سه شرح است. 23- زوراء در حکمت. این کتاب در قاهره چاپ شده است. 24- شرح العقائد العضدیه. این کتاب دراستانبول و پترزبورگ چاپ شده است. 25- شرح هیاکل النور شهاب الدین یحیی بن حبش سهروردی. 26- نورالهدایه. دوانی شعر نیز میسروده و فانی تخلص اوست. از اوست:
فانی الف است احد ازو جوی مدد
وانگه بشمار بیناتش بعدد
بنگر که علی است فالعلی سرالله
اذقال الله قل هوالله احد.
#
به نور فطرت خود میرویم در ره عشق
چراغ خاطر دون همتان چه نور دهد
اگر چه نور خداشامل است یکسان نیست
نه هر جبل که تو بینی صدا چو طور دهد.
#
مرا به تجربه معلوم شد در آخر حال
که قدر مردم به علم است و قدر علم به مال.
(روضات ص 162) (قاموس الاعلام ج 3 ص 1824) (لغات تاریخیه و جغرافیه ج 3 ص 348) (نور مسافر ص 133) (الذریعه در نقاطی پراکنده) (ریحانه الادب ج 2 ص 27)
لغت نامه دهخدا
(بُ)
علی، مکنی به ابوطالب. وی قاضی القضاه بغداد و دانشمندی صاحب نفوذ و قدرت بود. او به سال 593 هجری قمری وفات یافت. جسد وی به کاظمیه نقل شد و در مقبرۀ مخصوصی که تا چند قرن هم باقی و به نام وی معروف به ود مدفون گردید. (تاریخ کاظمین عباس فیض ص 269)
لغت نامه دهخدا
دهی است جزء دهستان طارم بالا بخش سردان شهرستان زنجان، در 44هزارگزی شمال باختری سردان و 2هزارگزی راه عمومی واقع و موقع جغرافیایی آن کوهستانی و سردسیر است، 120 تن سکنه دارد، آب آن از رود خانه چال و محصول آن غلات و انگور و گردو و انار و شغل اهالی زراعت است، راه مالرو دارد، (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2)
لغت نامه دهخدا
سلیمان بن خلف بن سعد، مکنی به ابوالولید مالکی، اندلسی فقیهی است حافظ، مفسر، متکلم ادیب، شاعر، از اکابر علمای اندلس که در فقه و حدیث و اکثر فنون دیگر وحید عصر خود بوده است، وی نخست در اندلس اقامت داشت پس سه سال در مکه و سه سال در بغداد ماند و به تدریس فقه و نشر احادیث نبوی پرداخت و عاقبت باز به اندلس برگشت و به منصب قضا پرداخت، وی در شب پنجشنبه 19 رجب سال 474 یا 494 هجری قمریدر شهر مریه از شهرهای اندلس وفات یافت، او راست:
1- احکام الفصول فی احکام الاصول، 2- الاشاره در اصول فقه، 3- الایماء در فلسفه، 4- التسدید الی معرفه التوحید، 5- التعدیل و التجریح فی من روی عنه البخاری فی الصحیح، 6- تفسیر القرآن، 7- سنن المنهاج، 8- شرح الموطاء، 9- مسائل الخلاف، 10- الناسخ والمنسوخ و جز اینها، (معجم الادباء ص 246) (معجم المطبوعات 511) (لغات تاریخیه) (جغرافیه ج 1 ص 79 و روضات ص 327 و ابن خلکان ج 1 ص 231) (ریحانه الادب ج 1 ص 134) رجوع به سلیمان بن خلف شود
لغت نامه دهخدا
(جَ)
دهی است از دهستان قره از بخش میاندوآب شهرستان مراغه. در50هزارگزی جنوب خاوری میاندوآب و 13هزارگزی جنوب باختری شوسۀ شاهین دژ به میاندوآب واقع و موقع جغرافیائی آن کوهستانی و معتدل است. 219 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه سار و محصول آن غلات، توتون، کرچک و شغل اهالی زراعت و گله داری و صنایع دستی آنان گلیم بافی است و راه مالرو دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4)
لغت نامه دهخدا
ایاس بن معاویه بن مره یا قره بن ایاس بن هلال مزنی، مکنی به ابوواثله، در فقه و حدیث اعلم زمان خود و در خلافت عمر بن عبدالعزیز به قضاوت بصره منصوب و در فطانت و فراست و هوش و ذکاوت و فصاحت بی بدل بلکه ضرب المثل اذکی من ایاس از امثال دائرۀ بین الناس بوده و نوادر بسیاری در این باب منقول است، گویند از سه زن که هیچکدام معروفش نبود خبر داد که یکی حامل و دیگری مرضع و سومی بکر است و موافق واقع بود، و نیز جمع کثیری استهلال میکردند پس انس اظهار رؤیت نمود و هر چه سعی میکرد دیگران نمیدیدند، ایاس ملتفت شد که موی ابروی انس بر چشم او افتاده بفراست دریافت که انس آن موی را هلال می پندارد پس آن موی را از جلو چشم وی رد کرده و به انس گفت که جای هلال را بنمایاند، انس هرچه نگریست دیگر چیزی ندید و نظائر این داستان بسیار است، وی به سال 122 هجری قمری وفات یافت، جد عالی او ایاس بن هلال از اصحاب کبار حضرت رسول (ص) بوده است، رجوع به ابن خلکان ج 1 ص 86 و قاموس الاعلام ترکی ج 5 ص 3559 و لغات تاریخیه و جغرافیۀ ترکی ج 5 ص 246 و ریحانه الادب ج 3 ص 262 و ابوواثله و ایاس شود
لغت نامه دهخدا
پسر گون خان پسر اغزخان پسر قراخان اولین خان مشرق است، در زمان پادشاهی خاندان سیمجور آنها بسرزمین کنونی کوچانده شدند، (ترجمه مازندران و استرآباد رابینو ص 138)
لغت نامه دهخدا